فرزند سالاری (قسمت دوم)

بسمه تعالی

جزوه آموزشی شماره 9

رسول اکرم (ص) فرمود :  "آگاه باشید که همه شما تا حدودی فرمانروا و نگهبان هستید و در مورد فرمانبرداران خویش مواخذ و مسئولید ،زمامداران کشور فرمانروایان جامعه هستند و در برابر آن مسئول ،مرد که رییس خانواده است فرمانروای زن و فرزندان خویش است و در برابر آنان مسئول است ،زن بر کودکان خود فرمانروا و حاکم است و در برابر آنان مسئولیت دارد آگاه باشید همه شما فرمانروا و نگهبان هستید و همه شما در مورد فرمانبرداران خویش مواخذ و مسئولید ."

در جزوه قبلی به موضوع فرزند سالاری و تعریف این مفهوم  و دلایل بروز این پدیده نسبتا جدید در بین خانواده ها اشاره شد  موضوعی که باعث به هم ریختگی سازمان خانواده  و تغییر نقش ها در روابط والد  - فرزندی  شد ه است .

       در این جزوه بحث فرزند سالاری را با  محوریت  راه کارها  و شیوه های حل مساله  ادامه می دهیم  

شاید هیچکس از شرایطی که در آن  فرزندان  بخواهند  به جای والدین تصمیم بگیرند  رضایت  نداشته باشد  واقتدار پدر ومادر  برای استقرار تعلیم تربیت ضروری به نظر می رسد . خانواده باید علی القاعده بر محور و مدار" قدرت متمرکز "حرکت کند  و نمی تواند با پراکندگی یا باری به هر جهت به حیات مفید و موثر خود ادامه دهد . و چه کسی  مناسب تر از پدر و مادر برای ایجاد این هماهنگی  و یکنواختی  ؟  والدین  اگر ذره ای در قدرت منطقی خود شک و تردید نمایند و وجاهت قانونی و عرفی خود را از دست بدهند و یا در اعمال این موهبت فطری و طبیعی وخدادادی  تعلل کنند   باید منتظر پیامد های خطرناکی از جمله فرزند سالاری باشند . والدین  هر یک  بخشی از قدرت در خانواده محسوب می شوند که  نانوشته و ناگفته در اختیار دارند  . این ظرفیت در خانواده های سالم و هشیار به شکل هماهنگ ومطلوب مورد استفاده واقع  می شود . یکی از بهترین روش های حذف  فرزند سالاری نزدیک شدن  تفکر، عمل و روش های تربیتی والدین است  . فرزندان اگر یکی از والدین خود را مانع خواسته هایش ببیند ،  به طور طبیعی به سمت والد دیگر رفته و درخواست خود را مجددا مطرح می کند . پاسخ والد دوم (پدر یا مادر ) تعیین کننده است . اگر موفق شود رضایت او را جلب کند در این شرایط راه کاری را پیدا می کند که در دراز مدت به نفع هیچکدام از والدین نخواهد بود  در حالی که ناخواسته قدرت والدینی  شکسته و ناقص می شود .

 ممکن است  طرز تلقی هر یک از والدین  از فرزند سالاری متفاوت باشد . ومفاهیمی مانند احترام  به حقوق فرزند ، رعایت و تامین خواسته های آن ها ، ایثار و گذشت از طرف والدین و چشم پوشی از خواسته ها ی خود  ، ترس از یاس و ناامیدی در فرزند وبرآورده نشدن آرزوهای  آن ها واثرات منفی  آن ،افزایش شدید توجه به روان شناسی کودک به دلیل حضور و  رسوخ  مفاهیم وادبیات روان شناسی در لحظه لحظه های زندگی  وتاثیر روان شناسان کودک و نوجوان همگی  باعث ایجاد طرز تلقی های متفاوت و حتی متضاد و متناقض بین روش های فرزند پروری والدین شده است .گرچه مفاهیم تربیتی و روان شناسی  به بهبود روش های فرزند پروری ورعایت حقوق فرزندان کمک کرده است اما عوارضی هم به دنبال داشته خصوصا اگر خانواده از مفاهیم علمی برداشت های سطحی ، نادرست و ناصواب داشته باشد و فرزندان هم به نظر می رسد به خوبی و به تمامیت از این آشفته بازار  تلقی های معیوب تربیتی استفاده می کنند وبه راحتی به خواسته های خود دست یافته و بر اوضاع خانواده  مسلط می شوند .

پدر و مادر قبل از هراقدام و  عمل تربیتی  باید در مفاهیم و تفکر و روش ها به وحدت و هماهنگی برسند همه معتقدیم که فرزندان  حقوقی دارند و  باید به خواسته های آن ها توجه . ، احترام کرده و شان و منزلت شان را حفظ کنند.. اما تفاوت  و انحراف از جایی شروع می شود که یکی از والدین یا هر دو   حقوق خود را در قبال فرزند نادیده می گیرند و از خواسته های خود چشم پوشی می کنند  .اگر والدین سهمی برای خود قایل نباشند چگونه می توان از فرزندان توقع یا انتظار داشت که حقوق والدین خود را رعایت کنند و در حد وحریم خود حرکت کنند.توجه به حقوق فرزندان نباید به قیمت از دست رفتن اقتدار یا حقوق والدین تمام شود  در این شرایط آن ها  پا را فرا تر از حد معمول گذاشته و کفه ترازو به سمت و سوی فرزند و به ضرروالدین سنگین می شود.   نمک برای غذا لازم است و غذای  بی نمک  قابل خوردن نیست  اما نمی توانیم  با این فرض صحیح هر جه قدر می خواهیم در غذای خود نمک اضافه کنیم چون وقتی از اندازه خارج شد به طور کلی غذا را غیر قابل استفاده خواهد کرد . قاطعیت در برخورد با فرزندان و خواسته هایشان از روش های موثر دراین زمینه محسوب می شود خانواده باید مواضع شفاف و روشنی داشته باشد .  بین مخالفت و قاطعیت تفاوت وجود دارد  آن ها  باید قدرت تشخیص بالایی داشته باشند تا بتوانند در زمان های مختلف  تصمیم های درست،وسریع   بگیرند  . شک وتردید ها ،تصمیم های متضاد و بلاتکلیفی در برابر فرزند به این پدیده یعنی فرزند سالاری دامن می زند  در مواقع زیادی وقتی خواسته ای از طرف فرزند بیان می شود در موافقت یا مخالفت  با آن بین پدر و مادر دست به دست می شود یا از سوی یکی موافقت و دیگری  مخالفت می شود . ویا حتی به صراحت پدر  ومادر در خلاف جهت یکدیگر حرکت می کنند

خانواده محل  مشارکت  و تضارب آراء ونظرات تک تک   اعضای  خود است همه  باید به  خواسته های یکدیگر توجه کنند و کسی نباید نظرات خود را بدون دلیل موجه به دیگران  تحمیل کند . والدین الگوی احترام  ،توجه ،تلاش برای تامین خواسته های فرزندان ،نظم و انضباط و قاطعیت در مواجهه با خواسته های فرزندان  محسوب می شوند . اما  این مفاهیم باعث نمی شود فرزندان از نقش و جایگاه خود خارج شوند و در جایگاه والدین قرار گرفته و به جای آن ها عمل کنند . ما به عنوان والدین و مسئولان فرزند خود باید بدانیم در چه زمانی از نظرات مشورتی فرزند خود استفاده کرده و در چه زمانی به تشخیص خود عمل کنیم . که هر یک در جای خود مهم و ارزشمندند .      والسلام

اردیبهشت 1390  محمد رضا کوثری مشاور مجتمع آموزشی امام خمینی (ره) سوریه – دمشق

والدین گرامی ضمن تشکر از توجه و عنایت شما  به اطلاع می رساند بعد از انتشار دهمین جزوه آزمونی از جزوات منتشر شده به صورت حضوری که تاریخ و محل آن متعاقبا به اطلاع خواهد رسید گرفته می شود