حضرت آیت الله العظمی مظاهری، در درس اخلاق هفتگی، به شرح روایتی از امام حسین «سلام‌الله‌علیه» پرداختند. اکنون در آستانۀ اربعین حسینی، خلاصۀ بیانات معظّم‌له منتشر می‌شود:
بسم الله الرّحمن الرّحیم
«رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَیَسِّرْ لِی أَمْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِّن لِّسَانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی»
روایتی از امام پنجم حضرت امام محمد باقر«سلام‌الله‌علیه» نقل شده است و آن حضرت از پدر بزرگوارشان امام سجاد«سلام‌الله‌علیه» و ایشان هم از پدرشان حضرت سیّدالشهداء«سلام الله‌علیه» و آن امام بزرگوار از قول مبارک امیر مؤمنان و مولای متقیان امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» روایت را نقل می‌فرمایند.
همچنین در روایت آمده است که امام حسین و امام سجاد «سلام‌الله‌علیهما» در آخرین لحظات حیات و هنگام شهادت، روایت را وصیّت کرده‌اند. یعنی علاوه بر اینکه چهار امام معصوم این مطلب را بیان فرموده‌اند، دو امام بزرگوار در حسّاس‌ترین مواقع به ذکر روایت پرداخته‌اند. معلوم می‌شود روایت، بسیار اهمیّت دارد که این سلسلۀ نورانی و مطهّر آن را نقل فرموده‌اند.
به خصوص حضرت ابا عبدالله الحسین«سلام‌الله‌علیه» در روز عاشورا و موقعی که همۀ اصحاب و یاران به شهادت رسیده بوده‌اند، یعنی در آن موقعیت حساس، که لازم است مهم‌ترین و حساس‌ترین مطالب بیان شود، آخرین وصیت خود به فرزند برومندشان که در حقیقت آخرین وصیت ایشان به شیعیان و بلکه بشریت است را چنین بیان می فرمایند:
... «یا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْکَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ» [1]
ای فرزندم، از ظلم به کسی که در برابر تو ، هیچ یاری کننده‌ای به جز خداوند ندارد، بر حذر باش.
بارزترین مصداق مظلوم، حضرت اباعبداالله الحسین«سلام الله علیه» و یاران با وفای ایشان هستند. افراد شروری به آنان ظلم کردند و ایشان را با آن وضعیت به شهادت رسانیدند و پس از شهادت مردان، زنان و کودکان را به اسارت بردند. یعنی به کسانی که در آن بیابان و در اوج تشنگی، هیچ یاوری به جز خداوند متعال نداشتند، ظلم کردند.
ظلم و به خصوص ظلم به افراد بی‌پناه و بی‌یاور، اقسامی دارد که ذیلاً چند نونه از آن بیان می‌گردد:
ظلم حاکمان
مرتبه نازل‌تر ظلم به مظلوم بی یاور، ظلم برخی حکومت ها به مردم بی پناه است. افرادی که بر یک ملّت مسلط می‌شوند و نسبت به آنان ظلم روا می‌دارند و آن ملت در برابر ظلم ظالمان، یاوری جز خداوند برای خویش نمی‌یابند، مصداق روایت شریف هستند.
این مرتبه از ظلم نیز بسیار مذموم و ناپسند است و بنابر فرمایش پیامبر گرامی اسلام «صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم»، تسلّط افراد شرور بر یک ملّت، اثر وضعی کردار آن ملت است:
«سَیَأْتِی زَمَانٌ عَلَى أُمَّتِی یَفِرُّونَ مِنَ الْعُلَمَاءِ کَمَا یَفِرُّ الْغَنَمُ عَنِ الذِّئْبِ فَإِذَا کَانَ کَذَلِکَ ابْتَلَاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى بِثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ الْأَوَّلُ یَرْفَعُ الْبَرَکَةَ مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَ الثَّانِی سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ سُلْطَاناً جَائِراً وَ الثَّالِثُ یَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْیَا بِلَا إِیمَان»[2]
زمانى بر امّتم خواهد آمد که از علماء فرار مى کنند همان‌گونه که گوسفند از گرگ فرار مى کند. هر گاه چنین شد، خداوند آنان را دچار سه بلا مى کند:
اول: برکت از اموال آنان برمى دارد.
دوم: زمامدارى ستمگر بر آنان مسلّط مى کند.
سوم: بى ایمان از دنیا مى روند.
ظلم کارفرما به کارگر نیز ظلم بزرگی است. به خصوص هنگامی که کارگر، مجبور است برای یک کارفرما کار کند و اگر ستم و زورگویی او را نپذیرد، اخراج می‌شود و بیکار می‌گردد. در بسیاری از موارد، کارفرما از احتیاج کارگر به کار، سوء استفاده می‌کند و بر وی مسلّط شده و او را استثمار می‌نماید. البته کارگر و افراد زیردست نیز باید کار خود را به نحو احسن انجام دهند و کم کاری، بدکاری و بی‌کاری نداشته باشند که حقّ النّاس و ظلم است.
ظلم اعضای خانواده نسبت به یکدیگر
مرتبۀ سوم ظلم به افراد بی پناه، ظلمی است که اعضای خانواده نسبت به هم روا می دارند. ظلم زن و شوهر نسبت به یکدیگر یا آنان نسبت به اولاد و ظلم اولاد نسبت به پدر و مادر، هنگام بی پناهی و بی یاوری طرف مقابل، مصداق بحث ما است.
هنگامی که زن، پشتیبان ندارد و مجبور است به ظلم شوهر خویش بسوزد و بسازد و همچنین مرد، مجبور است برای حفظ آبرو یا جهات دیگری، ظلم همسر خویش را تحمّل کند.
سرزنش، زخم زبان، نیش و کنایه به همسری که پناه‌گاه و پشتیبان و یاوری جز خداوند ندارد، ظلم بزرگی است. گاهی اوقات یک مادر پیر و ناتوان، به جز فرزند خویش هیچ کس دیگری را در این دنیا ندارد و چاره ای جز تحمّل آزار و اذیت او و شنیدن کنایه های نیش دار او ندارد که انصافاً گناه آن فرزند، گناه بزرگی است.
قرآن کریم در مورد رعایت احترام پدر و مادر، به خصوص وقتی که آنان زیر دست انسان واقع شوند، تاکید فراوان دارد و وظیفۀ فرزند را در این گونه موارد سنگین و حساس بر می شمرد.
«وَ قَضىَ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَنًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبرََ أَحَدُهُمَا أَوْ کِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لهَُّمَا أُفٍّ وَ لَا تَنهَْرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِیمًا وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانىِ صَغِیرًا»[3]
و پروردگار تو حکم کرد که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید. اگر یکى از آن دو یا هر دو نزد تو به پیرى رسند پس به آنها «اف» ـ سخن بیزارى و ناخوشایند ـ مگو و بر ایشان بانگ مزن ـ یا: ایشان را از خود مران ـ و به ایشان گفتارى نیکو و درخور گرامیداشت بگو. و آن دو را از روى مهربانى بال فروتنى فرود آر، و بگو: پروردگارا، آن دو را به پاس آنکه مرا در خردى بپروردند، ببخشاى.
نکتۀ ظریف این آیات آن است که سفارش به رعایت احترام والدین در کنار سفارش به پرستش خدای یگانه واقع شده است.
ظلم به فرزند نیز مذموم و ناپسند است. دختری که مقدمات ازدواج او فراهم نشده و تحت تکلّف پدر و مادر است، شرایط حسّاسی دارد و نباید با زورگویی، درشت گویی و یا سرزنش و اهانت پدر و مادر مواجه شود.
ظلم به دیگران، به واسطۀ اهانت و آبروریزی
مرتبۀ بعدی ظلم به افراد بی یاور، که پرهیز از آن اهمیّت بسیاری دارد، گناهانی نظیر غیبت، تهمت و شایعه پراکنی است. متأسفانه این مرتبه از ظلم امروزه در جامعه بسیار رایج و شایع است. افراد در مجلس می نشینند و پشت سر کسی که حضور ندارد، غیبت می کنند یا به او تهمت می‌زنند.
در بسیاری از مجالس، برای کسی که حضور ندارد، شایعه سازی و شایعه پراکنی می کنند و چون نمی تواند از خودش دفاع کند و پاسخ شایعات را بدهد، در آن جلسه یاوری جز خداوند ندارد و مظلوم واقع می شود.
تهمت و نسبت ناروا به دیگران دادن، گناه بسیار بزرگی است که امروزه نقل محافل و مجالس شده است. من تصور می کنم کمتر مجلسی بشود یافت که این گناهان بزرگ و این ظلم های عظیم در آن نباشد. به تجربه هم اثبات شده است که افرادی که مرتکب چنین گناهانی می شوند، عاقبت به خیر نخواهند شد.
بردن آبروی دیگران و هتک حرمت و اهانت به شخصیت سایر انسان ها، حقّ النّاس است و اگر انسان نتواند جبران حقّ النّاس خویش را بکند، عاقبت سوئی در انتظار او خواهد بود.
بیش از نود درصد سخنانی که در محافل و مجالس بیان می شود، تهمت است و کسانی که مورد این ظلم واقع می شوند، از آن نسبت هایی که به آنان داده می شود، مبرّا هستند. ای کاش لااقل این سخنان غیبت بود.
من همواره به جوانان می گویم: شما را به خدا قسم می دهم تهمت نزنید و اگر راجع به کسی تهمت شنیدید، از او دفاع کنید. متأسفانه بسیار اتفاق می افتد که افراد متدیّن در جلسات حضور دارند و در مقابل آنان به دیگران تهمت زده می شود ولی یا سکوت می کنند و یا آن تهمت را همراهی می کنند که هر دو بد است.
امام حسین«سلام‌الله‌علیه» در روز عاشورا همۀ ما را از چنین ظلم‌هایی بر حذر داشته‌اند.
با تأسف باید گفت: بسیاری از رسانه های گروهی، روزنامه ها و سایت های اینترنتی، امروزه تبدیل به تهمت‌نامه، غیبت‌نامه و فحش‌نامه شده اند. مطلبی منتشر می کنند و خودشان هم می دانند که تهمت است، ولی منتظر می مانند تا تکذیب شود. اما وقتی آبروی کسی رفت و شخصیّت او در اذهان عمومی خدشه دار شد، تکذیب مطلب سودی به حال وی نمی بخشد و جبران آبروی رفته را نمی نماید.
اهانت به دیگران و بردن آبروی افراد، مثل جنگ با خداوند متعال است.
«مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ بَارَزَنِی بِالْمُحَارَبَةِ»[4]
گناه کسانی که تهمت می زنند و اهانت می کنند بسیار بزرگ است و افرادی که آن تهمت و اهانت را می شنوند و از مظلوم دفاع نمی کنند نیز گناهکارند. اهمیت این مطلب به قدری است که چهار امام بزرگوار آن را بیان فرموده‌اند و نیز در روز عاشورا، آخرین گفتگوی دو انسان کامل، دو امام معصوم، در حساس ترین مواقع، راجع به پرهیز از ظلم به کسی است که یاوری ندارد.
روایت امام حسین«ع» همیشه مصداق دارد
روایت نورانی امام حسین«سلام‌الله‌علیه» صرفاً مربوط به زمان خودشان نیست. این روایت زنده است و همواره مصداق دارد. بنابراین ذهن ما نباید فقط برود روی ظلمی که شمرابن ذی الجوشن و عمر سعد و ابن زیاد به اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» روا داشتند. بلکه باید مراقب باشیم خود ما مصداق سخن و هشدار حضرت سید الشهدا«سلام‌الله‌علیه» واقع نشویم. دفاع از مسلمانان، از اوجب واجبات است و کوتاهی از دفاع کسی که یاوری ندارد، گناه بزرگی است.
بعضی اوقات گرفتاری های دنیوی افراد صالح و شایسته، ناشی از عدم دفاع آنان از مظلومین است. یعنی غیبت یا تهمتی شنیده‌اند و نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند، دفاع کنند و ناخودآگاه و ناخواسته، ظالم شده اند. خداوند متعال نیز که مظهر رحمت و رأفت است و بنا دارد افراد نیکوکار و پرهیزکار را به بهشت ببرد، آنان را گرفتار می کند یا قبل از مرگ به بیماری سختی مبتلا می کند تا پاک شوند و از این دنیا بروند و این لطف از الطاف خفیّه خداست. البته این مطلب کلیّت ندارد و گرفتاری های دنیوی عوامل بسیار دیگری نیز دارد.
عالم برزخ و قیامت نیز برای افرادی که به دیگران اهانت کرده‌اند یا تهمت زده‌اند یا غیبت آنان را کرده‌اند و حتی برای کسانی که شاهد این گناهان بزرگ بوده اند و از مظلوم، دفاع نکرده اند، بسیار مشکل است. بنابر این توبه از این گناهان بزرگ، از اوجب واجبات است و باید یه آن اهمیّد داده شود.
جهنّم، از الطاف خفیّۀ خداوند
اگر افراد گناه‌کار بدون توبه از دنیا بروند، باید در جهنّم بسوزند تا کدورات گناه آنان برطرف شود، پاک شوند و لیاقت بهشت را پیدا کنند. شدّت رحمت و مغفرت پروردگار متعال به قدری است که جهنّم نیز از الطاف خفیّه او است و برای زدودن ناپاکی ها و ناخالصی ها و پاکیزه کردن انسان می باشد.
اگر آدمی ظالم شد، به خصوص اگر به کسانی که یاوری جز خداوند ندارند، ظلم کرد، جایگاه او جهنّم است و در جهنّم نیز به جای اینکه از الطاف بی‌کران الهی استفاده کند و خود را نجات دهد، حقّه بازی می کند و تصور می کند همان‌گونه که در دنیا ظلم می کرد و دیگران را فریب می داد، در جهنم نیز می تواند خداوند را فریب دهد.
«یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ کَما یَحْلِفُونَ لَکُمْ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى شَیْءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْکاذِبُونَ»[5]
در روزى که خداوند همه آنها را برمىانگیزد، پس براى خدا سوگند یاد مىکنند آن گونه که براى شما سوگند یاد مى کنند، و گمان مىکنند بر پایه چیزى هستند، آگاه باش که آنها همان دروغگویانند. اگر افراد ظالم و مکّار، چند روزی در دنیا به ظاهر موفق می‌شوند، خود آنان و دیگران نباید تصور کنند که خداوند خیر آنان را می‌خواهد و به آنان نعمت عطا می‌فرماید، بلکه در حقیقت خداوند متعال به این افراد مهلت می‌دهد تا هرچه می‌توانند بر گناه و ظلم خویش بیفزایند.
«وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ»[6]
و کسانى که کفر ورزیدند گمان نکنند که آنچه به آنها مهلت مىدهیم به خیر آنهاست، جز این نیست که مهلتشان مىدهیم تا بر گناه بیفزایند، و براى آنها عذابى خوارکننده است.
بنابراین باید همه توجه داشته باشند و بنا بر فرمایش امام حسین«سلام‌الله‌علیه»، از ظلم به کسی که ناصر و یاوری جز خداوند تبارک و تعالی ندارد، بر حذر باشند.
اگر هم ظلمی از کسی سرزد یا شاهد ظلم دیگران بود و نتوانست از مظلوم دفاع کند، باید فوراً توبه کند و به جبران ظلم واقع شده بپردازد تا خداوند سبحان از قصور و تقصیر او بگذرد و او را بیامرزد.
پی‌نوشت‌ها:
1. الکافی،ج 2 ، ص 331
2. جامع الأخبار، ص 130
3. اسراء / 24-23
4. الکافی، ج 1، ص 144
5. مجادله / 18
6. آل عمران / 178
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مظاهری
آ اینک قریب چهل روز از غروب غم فزای شهادت شقایق‌ها می‌گذرد؛ و اینک از صدای نحص شلاق خزان بر پیکر آلاله‌ها، اربعینی می‌گذرد و اسارت، سیلی، غربت، فریاد و بیدارگری سهم حاملان پیغام قاصدک های عترت و عظمت شد.
از آن روز تا امروز چهل روز در سوگ ابرمردی نشستیم که حیات اسلام مدیون رگ‌های پاره پاره اوست. قصه سر و نیزه، قصه لب‌های خونین و قرآن، قصه سیلی و صورت گلگون کودک غمگین و تمام حقیقت هایی که هر سال از پرده چشمان ما می گذرد را شنیده ایم.
اربعینی با دختر کوچک حسین (ع) مهر را در آغوش گرفتیم، ناله زدیم، درد دل‌ها گفتیم و شکوه‌ها روانه کردیم. اربعینی از عمق جان، فریاد یا حسین کشیدیم، بر سینه زدیم و خنده را حرام کردیم.
کربلا؛ این خارستان خشک و بی‌آب، دریای انسانیت و کمال است، اقیانوس بی کرانه‌ای است که در آن گوهر همه عظمت‌ها و خوبی‌ها به رنگ مظلومیت، یافتنی است؛ اما غواص قهار می‌طلبد. و هر کدام به فراخور حالمان از کربلا، محرم، عاشورا و اربعین، برداشتی داریم و بر اساس آن قضاوتی ....
در زیارت اربعین پیرامون فلسفه آن آمده است: و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک عن الجهاله و حیره‌الظلاله: حسین علیه السلام خون قلبش را به آستان الهی هدیه داد تا بندگان را از ظلمت جهل و نادانی و حیرت گمراهی رهایی بخشد.
و شیعه همیشه و در تمامى روزهاى سوگوارى حضرت سیدالشهداء علیه السلام و از آن جمله روز اربعین آن حضرت، در زیارت و اقامه ماتم و عزادارى کوتاهى نکرده و از اینجاست که امام حسن عسکرى علیهالسلام زیارت اربعین را از علایم ایمان شمرده است.
آرى، تنها زیارت اربعین سیدالشهداء علیه السلام است که مؤمن خالص را از دیگران تمیز مىدهد، و دوستان اهل بیت علیهم السلام را از غیر آنان جدا مى کند. و مؤمن واقعى کسى است که نگذارد آثار نهضت حسین علیه السلام فراموش شود و در قدردانى و شرکت در هدف آن حضرت کوتاهى نورزد.
پیروان و دوستان امام حسین علیه السلام امیدوارند تا از این طریق مشمول این حدیث نبوى شوند که جابر بن عبدالله انصارى - از صحابه رسول خداصلى الله علیه و آله و سلم و نخستین زائر قبر حضرت اباعبدالله در اولین اربعین سیدالشهداء روایت کرده است: «کسى که قومى را دوست دارد با آنها محشور مى شود و کسى که عمل قومى را دوست دارد با ایشان شریک مىباشد».
دل‌هایمان بی‌تاب سالار شهیدان، و چشمانمان بر مظلومانه ترین شهادت تاریخ همواره درخشان و بارانی باد.
:
رویدادھای 12 بھمن 1357
1 - حضرت امام به ھنگام خروج از فرانسه با ارسال پیامی خطاب به مردم فرانسه، ضمن اظھار تشکر از آنھا
خداحافظی کردند.
-2 امام خمینی پس از اقامه نماز در کف ھواپیما، روی دو پتو با آرامش خوابیدند. این در حالی بود که ھمه
علاقمندان، دوستداران و نزدیکان ایشان، نگران انجام این پرواز بودند. خطر انھدام ھواپیما و یا ربودن آن در
آسمان چیزی بود که ھمه را تا لحظه فرود آن در فوردگاه تھران، نگران ساخته بود.
سالن فرودگاه را به لرزه در آورد. مستقبلین با « الله اکبر » -3 با ورود حضرت امام به سالن فرودگاه، فریاد
اشک ھای مشتاقان را بر گونه ھایشان جاری کردند. ،« خمینی ای امام » خواندن سرود
-4 حضرت امام طی بیاناتی در فرودگاه تھران گفتند: من از عواطف طبقات مختلف ملت تشکر می کنم.
عواطف ملت ایران به دوش من بارگرانی است که نمی توانم جبران کنم. ایشان ضمن اشاره به اینکه طرد
شاه از کشور قدم اول پیروزی بود، ھمگان را به وحدت کلمه و ادامه مبارزه تا قطع کامل ریشه ھای فساد
ترغیب کردند. ایشان سپس از آنجا عازم بھشت زھرا شدند.
-5 حضرت امام در اولین سخنرانی خود در میان انبوه مستقبلین مشتاق در بھشت زھرا، گفتند: من وقتی
چشمم به بعضی از اینھا که اولاد خودشان را از دست داده اند می افتد، سنگینی ای در دوشم پیدا می شود
که نمی توانم تاب بیاورم. محمدرضا پھلوی فرار کرد و ھمه چیز ما را به باد داد. مملکت ما را خراب کرد و
قبرستان ھای ما را آباد. ایشان اضافه کردند: من دولت تعیین می کنم، من توی دھن دولت می زنم ... من به
پشتیبانی این ملت دولت تعیین می کنم. من به ارتش یک نصیحت می کنم و یک تشکر ..... [ما] می خواھیم
ارتش مستقل باشد. آقای ارتشبد شما نمی خواھید؟ آقای سرلشکر شما نمی خواھید مستقل باشید؟ و
اما تشکر می کنم از قشرھایی که متصل شدند به ملت.
-6 با وجود سرمای زمستان، دیشب ھزاران مشتاق زیارت حضرت امام، در مسیر حرکت ایشان خوابیدند.
-7 شھرھای کشور در شادی ورود امام، غرق نور و گل و فریاد بود.
-8 از ھنگام ھجرت حضرت امام از نجف اشرف به پاریس، تراکم سخنرانی ھا، مصاحبه ھا و پیام ھای ایشان
در این مدت کوتاه یعنی ( 118 روز اقامت در نوفل لوشاتو) ، قابل توجیه و تأمل است. به طور یکه ایشان در
برخی از روزھا به سؤالات چندین رسانه خبری و تبلیغاتی پاسخ داده اند. مثلا در تاریخ نوزدھم دی سال
جاری، ایشان در ده مصاحبه جداگانه شرکت کردند و کثرت مصاحبه ھا، حکایت از علاقه خبرنگاران و اشتیاق
امام برای رساندن پیام خود به دنیاست. آمار این مجموعه عظیم از این قرار است:
سخنرانی ھا 59 عدد
مصاحبه ھا 108 عدد
پیام ھا 36 عدد
نامه ھا و تلگراف ھا و فرمان ھا 6 عدد
جمع 209 عدد
-9 در حالی که مراسم ورود حضرت امام به طور مستقیم از تلویزیون پخش می شد، نظامیان با یورش به این
سازمان از ادامه پخش آن ممانعت کردند.
-10 عده ای از مردم با قطع جریان پخش مستقیم ورود حضرت امام از تلویزیون به علت ھجوم مأمورین
نظامی، از عصبانیت تلویزیون ھای خود را به خیابان پرت کردند.
-11 امام خمینی در شب اول اقامت خود در مدرسه رفاه، طی سخنانی با اعضای کمیته استقبال، بر لزوم
حفظ وحدت تأکید نمودند.
-12 روحانیون متحصن در دانشگاه، با انتشار آخرین اعلامیه خود، به تحصن پایان دادند.
-13 در پی درخواست مجدد بختیار برای ملاقات با حضرت امام خمینی، ایشان گفتند: ملاقات با بختیار را در
صورت استعفای وی می پذیرم.
-14 شاپور بختیار در آستانه ورود امام خمینی پیامی انتشار داد. وی در پیام خود مردم را نسبت به ادامه
اعتراضات و تظاھرات، خصوصا در روز ورود حضرت امام، تھدید کرد.
-15 دانشجویان ایرانی در مقابل سفارت ایران در آمریکا تظاھرات کردند.
-16 آمریکا مقداری از دستگاه ھای الکترونیکی محرمانه خود را از ایران خارج کرد.
نیروی ھوایی سیستم ھای محرمانه جنگنده ھای اف چھارده را مخفی کرد. گفتنی است که یکی از وظایف
ھایزر در ایران، انجام ھمین مأموریت بوده است.
-17 بانک ھای سوئیس گفتند که پول ھای ایران را پس نمی دھند.
-18 مطبوعات و یونایتد پرس: قراردادھای خرید اسلحه ایران از انگلیس لغو شد. مقامات لندن گفتند به علت
لغو این خریدھا، انگلیس معادل چھار میلیارد دلار بابت عدم فروش و بیکار شدن بیست ھزار نفر، زیان
خواھد دید.
-19 در لیبی به حمایت از انقلاب اسلامی مردم مسلمان ایران، یک راھپیمایی ترتیب یافت.
رویدادھای 13 بھمن 1357
-1 امام خمینی در جمع روحانیون بیانات مبسوطی را ایراد کردند. ایشان در قسمتی از این بیانات فرمودند:
رژیم سلطنتی از اول خلاف عقل بود ... ھر ملتی باید خودش سرنوشت خودش را تعیین کند.
-2 رادیو مسکو: دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا علیه مداخله آمریکائی ھا در امور داخلی ایران، در برابر کاخ
سفید تظاھرات کردند.
رویدادھای 14 بھمن 1357
-1 حضرت امام طی یک مصاحبه مطبوعاتی در مدرسه رفاه اعلام کردند: شورای انقلاب حکومت موقت
تعیین خواھد شد و حکومت موقت، موظف خواھد بود که مقدمات رفراندم را تھیه کند. ھمچنین قانون
اساسی که تدوین شد، به آراء عمومی گذاشته می شود. ایشان دولت بختیار را غیرقانونی اعلام کردند و
گفتند: کاری نکنید که مردم را به جھاد دعوت کنم.
-2 دانشجویان ایرانی با حمله به سفارتخانه ھای ایران در آمریکا، لبنان و استرالیا، نسبت به رژیم سلطنتی
ایران ابراز انزجار کردند.
-3 چھل تن دیگر از نمایندگان مجلس از مقام خود استعفا دادند.
رویدادھای 15 بھمن 1357
-1 حضرت امام خمینی طی یک سخنرانی جوانان را به ادامه تظاھرات و اعتصابات فرا خواندند.
-2 وزرای خارجه آمریکا و انگلیس طی دیدار دیوید اوئن از آمریکا، در مورد اوضاع ایران به گفتگو نشستند.
بغداد نیز با اعزام ھیأتی به عربستان، به بررسی اوضاع ایران و منطقه پرداخت.
-3 ژنرال ھایزر، فرستاده ویژه آمریکا به ایران، با اتمام مأموریت حساس خود و مذاکرات مکرر با مقامات
ایرانی، عازم آمریکا شد. سخنگوی وزرات خارجه آمریکا گفت: ھایزر سعی کرد تا نظامیان ایران از بختیار
حمایت کنند. وی به این علت ایران را ترک کرد که اقامت وی به احساسات ضد آمریکایی در ایران دامن
می زد.
-4 ھمافران نیروی ھوایی در بھبھان به عنوان طرفداری از امام خمینی، دست به راھپیمایی زدند.
-5 آیت الله سیدمحمدباقر صدر با ارسال نامه ای از عراق برای حضرت امام، از مبارزات ملت ایران حمایت کرد.
-6 به مناسبت ورود حضرت امام به ایران، از سوی آیت الله مرعشی نجفی تلگرامی برای ایشان ارسال شد.
تذکر: برژنف از سیزدھم تا ھفدھم ژانویه 1979 ، مطابق با بیست و سوم دی ماه 1357 ، در بلغارستان بسر
می برده است.
-7 شھردار تھران در حضور حضرت امام استعفا کرد. امام سپس وی را مجددا به عنوان شھردار منصوب
کردند. جواد شھرستانی از سوی دولت بختیار ممنوع الخروج شد.
-8 گروھی از نمایندگان مستعفی مجلس شورا با حضرت امام دیدار کردند.
رویدادھای 16 بھمن 1357
-1 انتخاب بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت، رسما اعلام شد. حکم و فرمان نخست وزیری که با
اتفاق آراء شورای انقلاب و تصویب امام خمینی صادر شده بود، توسط حجت الاسلام والمسلمین
رفسنجانی در حضور حضرت امام و آقای بازرگان قرائت شد.
-2 آسوشیتد پرس: با توجه به اینکه شانس موفقیت بختیار روز به روز کمتر می شود، سخنگوی وزارت
خارجه آمریکا به ابراز حمایت ملایم از بختیار بسنده کرد.
-3 رییس سازمان سیا اعراف کرد که در رابطه با پیش بینی مسائل ایران، این سازمان ناکام بوده است. وی
گفت: چیزی که ما پیش بینی نمی کردیم، این بود که یک مرد ھفتاد و ھشت ساله که مدت چھارده سال
در تبعید بود، این نیروھا را به ھم پیوند زند.
-4 کیسینجر گفت: بیم آن می رود که انقلاب اسلامی به سایر کشورھا سرایت کند و گناه این حرکت،
متوجه ھدف توخالی حقوق بشر است.
-5 آیت الله گلپایگانی بازگشت حضرت امام به میھن را به ایشان تبریک گفت.
-614 چند وزارتخانه، از جمله وزارت آموزش و پرورش، امور اقتصاد و دارائی، بھداری و دادگستری، توسط
نیروھای ارتش اشغال شد.
-7 بیست و دو نماینده دیگر مجلس شورا، استعفا دادند.
-8 در تظاھرت مردم آغاجاری، عده ای به شھادت رسیدند.
-9 ھشت ھزار یھودی از ایران به اسرائیل رفتند.
رویدادھای 17 بھمن 1357
-1 امام خمینی در سخنان خود گفتند: کار عاقلانه و مفید به حال کشور این است که بختیار و ارتش در
مقابل انقلاب اسلامی، عکس العملی مثبت داشته باشند.
-2 در پاسخ به پیام ھای تشکر از سوی مردم و یا شخصیت ھا و گروه ھای مختلف به مناسبت ورود حضرت
امام به کشور، از سوی ایشان پیام تشکری خطاب به عموم انتشار یافت.
-3 بازرگان موقتا از رھبری نھضت آزادی کناره گیری نمود و به مدرسه علوی نقل مکان کرد.
تذکر: در حکم نخست وزیری حضرت امام از وی خواسته شده بود تا بدون واسبتگی حزبی و گروھی به
پست نخست وزیری اشتغال یابد.
-4 دکتر سعید، رییس مجلس شورا، در جلسه امروز مجلس اظھار داشت: بازگشت حضرت آیت الله العظمی
خمینی، مرجع عالیقدر تشیع را به خاک وطن از طرف خود و عموم نمایندگان خوش آمد می گویم.
-5 دلوایح محاکمه وزرای سابق و انحلال ساواک، در جلسه مجلس شورا به تصویب رسید.
-6 در مراسم فارغ التحصیلی دانشجویان دانشکده افسری، افسران جوان از سوگند وفاداری به شاه معاف
شدند.
-7 حجت الاسلام فلسفی پس از ھشت سال ممنوعیت از سخنرانی، در حضور امام و مردم دیدار کننده از
ایشان، سخنرانی کرد.
رویدادھای 18 بھمن 1357
-1 حضرت امام در دیدار با روحانیون شھر اھواز گفتند: ادامه نھضت یک تکلیف است.
-2 فرماندار نظامی تھران به این دلیل که مردم به مقررات حکومت نظامی اھمیت نمی دھند، ساعات منع
عبور و مرور را کاھش داد.
-3 سیزده نفر دیگر از نمایندگان مجلس استعفا دادند.
-4 مجمع عمومی سازمان ملل متحد از اوضاع ایران اظھار نگرانی کرد.
رویدادھای 19 بھمن 1357
-1 جمعی از پرسنل نیروی ھوایی با انجام رژه و خواندن سرود در مقابل حضرت امام، با حرکت اسلامی
مردم ایران و رھبری نھضت اعلام ھمبستگی کردند. ایشان ھمچنین از راھپیمایی مردم در حمایت از دولت
مھندس بازرگان تشکر کردند.
-2 ستاد ارتش، عکس روزنامه کیھان مبنی بر رژه افسران نیروی ھوایی در مقابل حضرت امام را تکذیب کرد.
-3 طی روزھای گذشته و امروز، شھر تھران شاھد تظاھرات مردم و فریاد و خشم کلیه اقشار در مقابل
رژیم بود. بانک ھا و دیگر مؤسسات دولتی مورد ھجوم مردم به ستوه آمده از جنایت ھای شاه قرار گرفتند و
شعله ھای آتش از ھمه سو زبانه می کشید.
-4 امام خمینی طی نطق کوتاھی که از شکبه تلویزیونی کارکنان اعتصابی رادیو و تلویزیون بطور مستقیم
پخش می شد ضمن آرزوی موفقیت برای کارکنان رسانه ھای گروھی گفتند: دستگاه ھایی در این قسمت
بوده و ھست که بایستی در خدمت مردم می بودند. ولی رژیم غاصب از آنھا در راه ھدف ھای نامشروع
استفاده کرده است.
-5 در درگیری ھای گرگان، پنج نفر کشته و یازده نفر مجروح شدند.
-6 مھندس شریف امامی که از طرف دادستانی ممنوع الخروج شده بود، از کشور گریخت.
رویدادھای 20 بھمن 1357
-1 با حمله مأموران گارد به پادگان نیروی ھوایی تھران، جنگ خیابانی آغاز شد. به گفته ھمافران، وقتی که
رادیو اعلام کرد فیلم ورود امام خمینی بعد از اخبار تلویزیون نمایش داده خواھد شد، آنھا در سالن پادگان
اجتماع کردند. با ظاھر شدن تصویر حضرت امام بر صفحه تلویزیون، طنین صلوات سالن را پر کرد و در این
ھنگام، افراد گارد به سوی آنھا تیراندازی کردند و درگیری آغاز شد.
-2 مردم ساکن در اطراف خوابگاه ھمافران، ھنگامی که از حمله نیروی گارد به ھمافران آگاه شدند، اھالی
خیابان ھای اطراف را نیز با خبر کردند و طولی نکشید که جمعیت انبوھی در کنار دیوار خوابگاه گرد آمدند که
با فریاد الله اکبر از ھمافران حمایت می کردند.
-3 اجتماع مردم در کنار خوابگاه ھمافران نیروی ھوایی که از ساعت ده شب آغاز شده بود ھمچنان ادامه
یافت. ترس مردم این بود که در صورت پراکنده شدن، نیروھای گارد، مجددا به ھمافران حمله کنند، لذا از
دفتر حضرت امام کسب تکلیف کردند و دفتر امام توصیه کردند که پراکنده نشوید.
-4 مردم در کنار خوابگاه نیروی ھوایی ھمچنان شعار می دادند و خود را با آتش لاستیک ھای فرسوده گرم
3 بعد از نیمه شب مأموران حکومت نظامی با خودروھای نظامی و در حالیکه از / می کردند که در ساعت 5
دور با شلیک رگبار مسلسل ھا به طرف ھوا در صدد ترساندن مردم بودند، به اجتماع مردم حمله کردند. در
این ھنگام مردم به کوچه ھای اطراف پناه بردند اما مأمورین توانستند یکصد و پنجاه و دو نفر را دستگیر و به
محل استقرار حکومت نظامی در کلانتری تھران و منتقل کنند. در بین دستگیر شدگان دو روحانی نیز حضور
داشتند.
تذکر: ظاھرا اولین کلانتری ساقط شده در جریان ھجوم مردم ھمین کلانتری بود.
رویدادھای 21 بھمن 1357
-1 با آغاز درگیری مسلحانه، پرسنل انقلابی نیروی ھوایی برای تسلیح مردم در ازاء کارت پایان خدمت
سربازی، یک قبضه سلاح و ھفت فشنگ در اختیار آنان قرار می دادند.
4 بعدازظھر کلانتری تھران نو پس از پنج ساعت زد و خورد شدید بین مأمورین گارد و مردم / -2 درساعت 5
سقوط کرد و مردم و گاردی ھا در این زدو خورد چندین کشته و مجروح داشتند . از این پس، کلانتری ھا یکی
پس از دیگری به دست مردم ساقط شدند.
-3 فرماندار نظامی تھران در اعلامیه شماره چھل خود، ساعات حکومت نظامی را از ساعت چھار و نیم
بعدازظھر تا ساعت پنج صبح افزایش داد. پس از شدت گرفتن حملات مردم به کلانتری ھا و پادگان ھا،
فرماندار نظامی تھران در ھمین روز ساعت منع عبور و مرور را تا ساعت دوازده ظھر افزایش داد. یعنی مردم
تنھا از ساعت دوازده شھر تا چھار و نیم بعدازظھر اجازه خروج از منازل خود را دارند.
-4 حضرت امام خمینی در رابطه با حکومت نظامی اعلام شده از طرف فرماندار نظامی تھران، آن را ملغی
اعلام کردند و گفتند: اعلامیه امروز حکومت نظامی خدعه و خلاف شرع است و مردم به ھیچوجه به آن
اعتنا نکنند ... اخطار می کنم که اگر دست از این برادر کشی بر ندارند و لشگر گارد به محل خودش برنگردد
... تصمیم آخر خود را به امید خدا می گیریم. ھمچنین دولت موقت، اعلامیه حکومت نظامی را یک توطئه
توصیف کرد.
-5 مینی بوس ھا و ماشین ھای وابسته به ستاد کمیته امام خمینی، با بلندگو، لغو اعلامیه فرماندار نظامی
را در سطح تھران اعلام کردند. گفتنی است که بنا به گفته رحیمی، یکی از سران ارتش، حکومت نظامی
تصمیم داشت که با افزایش ساعات حکومت نظامی، به انجام کودتا و سرکوب مردم و خصوصا ترور و
دستگیری رھبران نھضت، بپردازد. این تصمیم حضرت امام، توطئه بزرگی را در آستانه پیروزی نھضت در نطفه
خفه کرد.
-6 امام خمینی در جواب به استعفای افراد نیروی مسلح نوشتند: قسم برای حفظ قدرت طاغوتی صحیح
نیست و مخالفت با آن واجب است و کسانی که قسم خورده اند باید بر خلاف آن عمل کنند.
-7 مردم مسلح به یاری افراد نیروی ھوایی رفتند. جنگ خیابانی در تھران اوج بیشتری پیدا کرد.
-8 ده ھا ھزار تن از مردم در خیابان فرح آباد، پشت کیسه ھای شن و خاک سنگر گرفتند.
-9 کلانتری ھای تھران نو، (چھارده و شانزده و بیست و یک و نه) و نارمک ده و یازده و شھر ری، سقوط
کردند و ھمچنین یک ھلی کوپتر گارد در تھران در ھوا ساقط شد.
-10 حجت الاسلام دکتر مفتح از جانب حضرت امام، عکس مندرج در روزنامه کیھان مبنی بر رژه افسران
نیروی ھوایی در مقابل ایشان را کاملا صحیح و واقعی دانست.
-11 از سوی دفتر تبلیغات امام خمینی، ھر گونه تماس با بختیار و سران ارتش تکذیب شد.
-12 امام خمینی اعلام کردند که من خودم اھل قلم و بیان ھستم و ھیچ سخنگویی ندارم.
-13 ستاد امداد و سازمان ملی پزشکان، تعداد شھدا را تا ساعت یازده امشب، صد و بیست و شش تن ، و
مجروین را ششصد و سی و چھار نفر ذکر کرد.
-14 شمار کشته شدگان که به بیمارستان جرجانی منتقل شده اند، به چھل و شش نفر رسید و تعداد
زخمی ھا به علت کثرت آنھا قابل شمارش نیست.
رویدادھای 22 بھمن 1357
-1 با تلاش برخی از دوستان بختیار و نیز نزدیکان مھندس بازرگان، بنا شد جلسه ای با حضور بازرگان، بختیار
و قره باغی تشکیل گردد. عباس امیرانتظام درباره این جلسه می گوید: قبل از جلسه، بختیار به من تلفن زد
و گفت استعفای خود را در جلسه تسلیم خواھد کرد. لیکن بختیار در جلسه حاضر نشد و تنھا استعفا نامه
خود را برای جلسه فرستاد.
-2 واحدھای نظامی چند شھر، از جمله لشگر زرھی قزوین، به سوی تھران روانه شدند. مردم، جاده تھران
کرج را به منظور جلوگیری از ورود واحدھای نظامی، مسدود کردند.
-3 نبرد شدید مردم با نیروی گارد در خیابان ھای تھران شدت بیشتری پیدا کرد.
-4 در پی درگیری ھای اخیر، پزشکی قانونی مملو از شھدایی است که در چند روز اخیر کشته و شناسایی
نشده اند.
-5 تسلیحات ارتش، زندان اوین، ساواک سلطنت آباد، مجلسین سنا و شورا، رادیو و تلویزیون، نخست
وزیری، ژاندارمری و شھربانی، به دست مردم تصرف شد.
-6 نصیری، رییس ساواک، سالار جاف، قاتل مردم کردستان و سپھبد رحیمی، توسط مردم بازداشت شدند.
ھمچنین سپھبد بدره ای، فرمانده نیروی زمینی، محمد امین و بیگلری، جانشین فرماندگان گارد، به ھلاکت
رسیدند.
-7 فرماندھان نیروھای سه گانه ارتش با حضور در خدمت امام خمینی، استعفای خود را تقدم کردند.
-8 با مراجعه به منزل حضرت امام، گروه ھای مسلح پشتیبانی خود را از امام اعلام کردند.
-9 حضرت امام به دنبال سقوط نھادھای اصلی رژیم و عقب نشینی ارتش از مردم خواستند که آرامش و
نظم را مجددا برقرار کنند.
-10 رییس ستاد کل ارتش از جمله مواردی که موجب شد ارتش اعلام بی طرفی کند، اینھا بود: رییس ستاد
شھربانی به کلانتری ھا گفته بود مقاومت نکنند؛ در حالیکه این خلاف دستور بود. اعزام نیروھای زبده
کمکی برای افسران محاصره شده در مسلسل سازی به جھت تمرد آنھا بی نتیجه ماند. سربازان به طور
دسته جمعی فرار می کردند و بدون اجازه به پادگان ھا بر می گشتند. نیروھای زرھی به علت سد شدن راه
آنھا توسط مردم و تیر خوردن سرلشکر ریاحی، موفق به کار نشدند. نیروی ھوایی به علت پیوستن افسران
و ھمافران به مردم، قدرت انجام پرواز نداشت. بی نظمی عمومی، نافرمانی و اعلام ھمبستگی افسران
عالی رتبه با کمیته امام خمینی ھمه گیر شده بود.
-11 انقلاب اسلامی مردم ایران به رھبری امام خمینی، نظام دو ھزار و پانصد ساله شاھنشاھی را
سرنگون کرد.
-12 امام خمینی طی پیام دیگری خطاب به مردم گفتند: توجه داشته باشید که انقلاب ما از نظر پیروزی بر
دشمن ھنوز به پایان نرسیده است. دشمن از انواع وسایل و دسایس بھره مند است و توطئه ھا در کمین
است. تنھا ھوشیاری و انضباط انقلابی و اطاعت از فرمان ھای رھبری و دولت موقت اسلامی است که
توطئه ھا را نقش بر آب می سازد ... با دولت موقت اسلامی ھمکاری نمایید تا با حول و قوه الھی ھر چه
زودتر با ھمکاری یکدیگر ایران اسلامی آباد و آزاد را مورد غبطه جھانیان بسازیم.
-13 مھندس بازرگان طی یک نطق تلویزیونی، ضمن تشکر از آحاد مختلف مردم و خصوصا از اعلام بیطرفی
ارتش در مسائل سیاسی گفت: تیمسار قره باغی در ملاقات حضوری، ھمکاری خود را با دولت موقت
اینجانب اظھار نموده است.
-14 از سوی حضرات آیات مرعشی نجفی و شیرازی، اعلامیه ھای جداگانه ای خطاب به ملت ایران منتشر
گردید و پیروزی انقلاب اسلامی تبریک گفته شد.
-15 پس از سقوط رژیم سلطنتی، ھمافران نیروی ھوایی که در حرکت نظامی مردم نقش مھمی داشتند ،
از ھمکاری و مدد رسانی به موقع مردم تشکر کردند.
-16 به مناسبت سقوط رژیم شاه، از سوی یاسر عرفات پیام تبریکی خطاب به حضرت امام فرستاده شد.
-17 آیت الله خویی با ارسال تلگرافی برای حضرت امام، ورود ایشان را به ایران تبریک گفت.