بهترین حالات برای دعا

 

 

 
 

( 
 
    بهترین حالات برای دعا/ دعا در سجده مستجاب است
> حضرت آیت‌الله مجتبی تهرانی در ادامه مباحث دعا با تأکید بر اینکه در دعا نباید
> به
> موضوعا محدود اکتفا بلکه باید هر چه می‌خواهیم درخواست کنیم، به تشریح بهترین
> حالات
> برای دعا پرداخت و سجده را بهترین حالت و عامل استجابت دعا اعلام کرد .
>
> مروری بر مباحث گذشته
>
> گفته شد ماه مبارک رمضان، از طرفی ماه تلاوت قرآن و بازگو کردن کلام رب است و
> از
> سوی دیگر ماه دعا و سخن گفتن عبد با رب و مطرح کردن تقاضاهایش است. در اینجا هم
> دعاهای مأثور و هم غیرمأثور داریم. گفتیم دعاهای غیرمأثور دارای شرایط و آدابی
> است.
>
> عرض کردم بهترین دعا برای دیگران همین چیزی است که در روایات ما وارد شده است
> که آن
> دعا کردن نسبت به مغفرت است. ما در روایات متعددی این جملات را داریم:
> «أللَّهُمَّ
> اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَات»؛ هم نسبت به احیاء داریم و هم
> اموات.
> حتی در متن روایات ما هم که شیوه‌های دعا را می‏آموزند، این دعا وارد شده است
> که در
> آن روایت از امام صادق بود که: «أللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ
> الْمُؤْمِنَاتِ وَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ الْأَحْیَاءِ مِنْهُمْ وَ
> جَمِیعِ الْأَمْوَات».
>
> ثمره «طلب مغفرت» برای اموات
>
> جلسه گذشته گفتم ثمره این دعا برای اَحیاء «رفع مانع اجابت دعا» است. اتفاقاً
> برای
> اموات هم بهترین دعا همین است. چون آنچه اهم اموری است که اموات به آن احتیاج
> دارند، «رفع موجبات عقاب» است. وقتی برای مغفرت آنها دعا کردید و این را از خدا
> خواستید، معنای آن این است که خدایا، آن‌ها را عفو کن و موجبات عقاب را از
> آن‏ها
> برطرف فرما! لذا برای اموات هم بهترین دعا همین است.
> بهترین دعا برای اموات همین است که انسان تقاضا کند که موجبات عقاب از آن‏ها
> رفع
> شود. این نکته برای این بود که بحث جلسه گذشته را تکمیل کنم؛ چون جلسه گذشته
> راجع
> به اَحیاء گفتم، حالا هم راجع به اموات عرض کردم. لذا بهترین دعا نسبت به
> برادران و
> خواهران ایمانی این است که از خدا برای آن‌ها طلب مغفرت کنیم.
>
> تأثیر حالات ظاهری انسان در اجابت دعا
>
> اما بحثی که این جلسه می‏خواهم مطرح کنم، در سنوات گذشته اشاره‏ای داشتم، ولی
> حالا
> می‏خواهم توضیح دهم. یک‏وقت هست که در باب شرایط و آداب دعا، اعمالی را توصیه
> می‏کند که این اعمال در سه رابطه‏ای که در گذشته بحث کردیم نسبت به اجابت دعا
> مدخلیت دارد. یعنی اگر انسان این اعمال را انجام دهد، این‏ها یا در تشدید مقتضی
> دعا، یا به فعلیت رسیدن آن و یا در تسریع اجابت دعا مؤثرند. مثلاً گفته می‏شود
> نماز
> بخوان، وضو بگیر، یا سایر اموری که بیان کردیم و از آن گذشتیم.
>
> اما بحث دیگری که در باب دعا مطرح است «تأثیر حالت ظاهری انسان در اجابت دعا»
> است.
> یک بحث از نظر باطن داریم که آن‏ها را در گذشته عرض کردم؛ اما حالا می‏خواهیم
> از
> نظر ظاهر بررسی کنیم که انسان در چه حالی از حالات ظاهری دعا کند، اثرش بیشتر
> است؟
> حالا این را توضیح می‏دهم. ما به حسب ظاهر و از نظر فیزیکی حالات مختلفی را
> برای
> انسان‏هایی که سالم هستند تصویر می‏کنیم؛ مثلاً «قیام» دارند، «قعود» دارند،
> «رکوع»
> دارند، «سجود» و حالات مختلف دیگر دارند. سؤال این است که آیا این حالات هم در
> اجابت دعا دخالتی دارد یا نه؟
>
> سجده؛ نزدیک‏ترین حالات بنده به پروردگار
>
> ما در روایاتمان این مطلب را داریم و جهت آن را هم در روایات ما ذکر کرده‏اند.
> من
> ابتدا این روایات را به دو دسته تقسیم می‏کنم و بعد دو روایت را می‏خوانم. یک
> دسته
> از روایات، علت را جلو می‏اندازد و بعد حالت را می‏فرماید؛ دسته دیگر اول حالت
> را
> می‏فرماید و بعد علت را بیان می‏کند.‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏
>
> اما دسته اول؛ روایت از پیغمبر اکرم (ص) است که حضرت فرمود: «أقْرَبُ مَا
> یَکُونُ
> الْعَبْدُ مِن رَبِّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ»؛ نزدیک‏ترین حالتی که بنده به
> پروردگارش
> نزدیکتر است آن حالی است که عبد معبودش را سجده می‏کند.
> بعد حضرت بلافاصله «فاء تفریع» می‏آورند و می فرمایند: «فَاکْثِرُوا
> الدُّعَاءَ».
> پس زیاد دعا کنید، یعنی در این حال سجده زیاد دعا کنید. در این روایت، حضرت اول
> علت
> را می‏فرماید و بعد مسئله دعا در این حالت را مطرح می‏کند.
>
> روایت دیگری هست که از عبدالله بن هلال است که خدمت امام صادق (ص) می‏رسد و
> می‏گوید: «شَکَوْتُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَلَیهِ السَّلامُ تَفَرُّقَ
> أَمْوَالِنَا وَ مَا دَخَلَ عَلَیْنَا»؛ می‏رود خدمت حضرت و از پراکنده شدن
> اموال و
> گرفتاری‏هایی که به او وارد شده بود شِکوِه می‏کند؛ گویا بخشی از اموالش را از
> دست
> داده بوده یا ورشکسته شده بوده است.
> آنجا با امام صادق (ع) درد دل می‏کند. «فَقَالَ عَلَیْکَ بِالدُّعَاءِ وَ
> أَنْتَ
> سَاجِدٌ»؛ ابتدا اینجا حضرت می‏آیند سراغ دعا و می‏فرمایند بر تو باد که دعا
> کنی در
> حال سجده؛ بعد علت را ذکر می‏کنند که: «فَإِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ
> إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ سَاجِدٌ». یعنی نزدیکترین حالت عبد به ربش آن موقعی است
> که
> سجده می‏کند. پس دو چیز در این روایات هست؛ یکی این است که بیان نزدیکترین حالت
> عبد
> به رب از نظر ظاهر است و دیگری این است که دعا در این حالت به اجابت نزدیک
> می‏شود.
>
> سجده؛ بالاترین کرنش و عبادت
>
> اما مسئله اول؛ چرا «أَقْرَبَ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَى اللَّه» حالت سجده
> است؟
> در باب عبادت که عبارت از کُرنش است، از نظر ظاهر بالاترین کُرنش نسبت به
> معبود،
> سجده است. لذا خدا هم وقتی ابلیس را خواست امتحان کند با همین عبادت او را
> امتحان
> کرد. آزمایش ابلیس «سجده» بود. چون بالاترین عبادت از نظر ظاهر، کُرنش به معبود
> است
> که آن هم در حال سجده است. لذا روایات تعبیر به «أقرب» می‏کنند؛ یعنی
> ‏نزدیکترین
> حالت از نظر ظاهر، سجده است.
>
> سجده زیاد؛ علت «خلیل» شدن ابراهیم
>
> ما در باب سجده روایات زیادی داریم که من فقط به یک روایت اشاره می‏کنم که نشان
> می‏دهد حتی نسبت به قُرب انبیاء نسبت به خداوند هم سجده مؤثر بوده است. در
> روایتی
> از امام صادق (ع) است که شخصی از حضرت سؤال کرد: «لِمَ اتَّخَذَ اللَّهُ
> إِبْرَاهِیمَ خَلِیلاً»؛ چرا خدا حضرت ابراهیم (ع) را به عنوان خلیل و دوست
> خودش
> انتخاب کرد و این لقب را به او داد؟ «قَالَ لِکَثْرَةِ سُجُودِهِ عَلَى
> الْأَرْضِ».
> حضرت در جواب فرمود چون ابراهیم خیلی خدا را سجده می‏کرد و خودش را برای خدا
> روی
> خاک می‏انداخت. این به جهت مطلوبیت این حالت پیش معبود است که کُرنشی بالاتر از
> این
> از نظر ظاهر نداریم.
>
> دعا در سجده مستجاب است
>
> لذا این تعبیرهایی که در این روایات بود، این را می‏رساند که انسان وقتی
> می‏خواهد
> از معبودش درخواست کند، در حالی درخواست کند که در نزدیک¬ترین حالات به معبودش
> قرار
> دارد؛ چون این حالت، همان‏طور که اقرب به معبود است، اقرب به اجابت هم هست.
> یعنی
> دعا در این حالت به پذیرفته شدن نزدیک‏تر است. لذا در این روایات فرمودند در
> این
> حال دعا کن و از خدا درخواست کن. چون دیگر حالتی نزدیک¬تر از این از نظر ظاهر
> نداریم؛ پس این فرصت را از دست نده!
> در سجده از خدا چه بخواهم!؟
>
> حالا اینجا یک بحث دیگر مطرح می‏شود و آن اینکه در حالت سجده از خدا چه بخواهم؟
> آنچه ما در روایاتمان داریم این است که در این حال همه چیز بخواه، نظرتنگی نکن،
> دو
> جلسه قبل این را گفتم که اهم خواسته‏های انسان امور معنوی است؛ لذا آن‏ها را
> بخواه.
> چرا؟ چون نیازهای معنوی، موقت نیستند. البته این منافات ندارد با اینکه انسان
> هم
> حوائج معنوی‏اش را بخواهد و هم حاجت‏های دنیایی‏اش را بخواهد.
>
> هم دنیا بخواه، هم آخرت
>
> حالا برای اینکه این تتمیمی نسبت به بحثمان باشد، یکی دو روایت را می‏گویم.
> عبدالرحمن ابن سَیابه از اصحاب امام صادق (ع) است که می‏گوید: «قُلْتُ لِأَبِی
> عَبْدِ اللَّهِ أَدْعُو وَ أَنَا سَاجِدٌ»؛ یعنی به حضرت عرض کردم من در حال
> سجده
> دعا می‏کنم و از خدا تقاضا می‏کنم؛ «فَقَالَ نَعَمْ»؛ حضرت فرمود بله، «فَادْعُ
> لِلدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ»؛ حالا که در سجده دعا می‏کنی، هم دنیا بخواه و هم
> آخرت.
> چرا؟ «فَإِنَّهُ رَبُّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَة». چون تو در این حالت عبد و
> بنده
> هستی و او رب است و تو کُرنش نسبت به رب خود می‏کنی؛ اما این را بدان که ربوبیت
> او
> منحصر به یک نشئه نیست؛ او هم رب دنیای تو است، هم رب آخرت تو است. این حالت هم
> که
> بهترین حالت است؛ پس هم دنیا بخواه، هم آخرت.
>
> هرچه می‏خواهی، بخواه
>
> یک روایت دیگر هم از جمیل بن دراج است که از اصحاب بزرگ امام صادق (ع) است؛ از
> امام
> صادق نقل می‏کند که حضرت فرمود: «أَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ
> إِذَا دَعَا رَبَّهُ وَ هُوَ سَاجِدٌ»؛ می‏گوید خدمت امام صادق بودم که حضرت
> فرموند
> نزدیکترین حالت بنده به پروردگارش آن موقعی است که دارد دعا می‏کند و در حال
> سجده
> است.
> بعد حضرت رو کردند به جمیل بن درّاج و فرمودند: «فَأَیَّ شَیْ‏ءٍ تَقُولُ إِذَا
> سَجَدْتَ»؛ بگو ببینم وقتی که به سجده می‏روی چه می‏گویی؟! جمیل بن درّاج هم
> آدم
> کوچکی نیست؛ او و کسانی مثل زراره و محمد بن مسلم از فقهای بزرگ ما هستند و
> آدم‏های
> کوچکی نیستند. آن‏وقت حضرت از او سؤال کردند که تو در سجده چه می‏گویی؟
>
> جمیل بن درّاج بسیار زیبا جواب می‏دهد، «قُلْتُ عَلِّمْنِی جُعِلْتُ فِدَاکَ
> مَا
> أَقُولُ»؛ به امام صادق عرض می‏کند قربانت بروم، شما به من یاد بده که چه
> بگویم.
> حضرت رو می‏کند به ایشان و می‏فرمایند این را بگو: «یَا رَبَّ الْأَرْبَابِ وَ
> یَا
> مَلِکَ الْمُلُوکِ وَ یَا سَیِّدَ السَّادَاتِ وَ یَا جَبَّارَ الْجَبَابِرَةِ
> وَ
> یَا إِلَهَ الْآلِهَةِ »؛ یعنی بگو ای ربّ ارباب، ای ملک الملوک، ای سلطان
> سلاطین،
> ای سید سادات، ای معبود همه معبودها... بعد دارد حضرت فرمود: «ثُمَّ قُلْ
> فَإِنِّی
> عَبْدُکَ نَاصِیَتِی فِی قَبْضَتِکَ»؛ من بنده تو هستم؛ عنان اختیار من که به
> دست
> تو است. «ثُمَّ ادْعُ بِمَا شِئْتَ وَ اسْأَلْهُ فَإِنَّهُ جَوَادٌ لَا
> یَتَعَاظَمُهُ شَیْ‏ءٌ».
> یعنی بعد هم به طور کلی هرچه می‏خواهی از او بخواه. چون او بخشنده‏ای است که
> هیچ
> درخواست و تقاضایی برای او بزرگ و سنگین نیست. البته در بعضی از روایات دیده‏ام
> که
> حضرات ائمه می‏فرمایند ما خودمان دوست نداریم که در تقاضاهایمان از خداوند
> جنبه‏های
> دنیایی را پیش بکشیم. این همان مطلبی است که من راجع به مسائل معنوی گفتم که
> آن‏ها
> نیازهای دائمی است و اهم مایحتاج انسان است.
>
> حالا به این مجموعه نگاه کنید می‏خواستم این را عرض کنم که از این مجموعه این
> به
> دست می‏آید که یکی از اموری که در باب دعا کردن از نظر حالات ظاهری به آن توصیه
> شده، در حال سجده بودن است این در مسئله اجابت مؤثر است.
> البته این منافات ندارد که آدم در هر حالی که باشد دعا کند. ولی این حالت خاص
> از آن
> حالت‏هایی است که عِندالله مطلوبیت دارد و از طرفی هم خودش نمایانگر بالاترین
> کُرنش
> بنده نسبت به رب و معبودش است و لذا از نظر ظاهر أقرب حالت او به معبودش است

فرستنده:اشرف زنگنه کرملنشاهی