هوش هیجانی در برد‌ارند‌ه‌ی آگاهی، تنظیم و بیان د‌رست دامنهای از هیجانات است. لذا توانایی شناخت، ابراز و کنترل این هیجانات یکی از ابعاد مهم هوش هیجانی است و ناتوانی فرد در هر کد‌ام از این توانایی‌ها منجر به اختلالاتی نظیر اختلالات اضطرابی و خلقی خواهند شد که حاکی از نقص خود‌گرد‌انی هیجانی است که ویژگی کلید‌ی هوش هیجانی است. بنابراین تا آنجا که ممکن است ما باید این مهارت‌های هوش هیجانی را که مبنای آنها شناخت دقیق هیجانات و کنترل و تنظیم آنها است به کودکان آموزش دهیم تا احتمال بروز این اختلالات را کاهش داده و از این طریق عملکرد آنها بهبود یابد (شامراد‌لو، 1383).
|
بسمه تعالی
روش های نفوذ در مخاطب
انسان موجودی اجتماعی است با مجموعه ای از قوانین ذاتی و اکتسابی نوشته و نا نوشته که مسئولیت هدایت
کنترل و تنظیم رفتارهای او را بر عهده دارند
تلاش روان شناسان نیز تا کنون که در قا لب اندیشه ها ،افکار ،نظریات،تئوری ها ومکاتب مختلف ارائه شده
همه به نوعی به منظور کشف ،شناسایی،تحلیل وتبیین رفتارهای آشکار یا پنهان انسان بوده است
اگر بتوانیم قوانین حاکم بر رفتار انسان را کشف کنیم مطمئنا قادر خواهیم بود رفتارمتربیان خود را کنترل ،
تنظیم یا تعدیل کنیم و البته بسیاری از این قوانین جهان شمول است و در مورد تمامی انسان ها با هر نژاد
و طبقه یا گروه صدق می کند واساسا هیچ مداخله ای موثر یا پایدار نیست مگر آن که مبتنی بر قوانین شناخته
شده یا ناشناخته رفتار انسانی شکل گرفته باشد اگر در حوزه تجارت وبازار یابی نگاهی به شیوه های به کار
گرفته شده در نحوه جذب و متقاعد کردن مشتری نیز توجه کنیم متوجه می شویم تمام شیوه های تبلیغی مبتنی
بر یکی از قوانین شناخته شده یعنی اصل تلقین پذیری انسان است
با توجه به این موضوع که قوانین رفتاری در سنین مختلف ثابت نبوده و متناسب با شرایط رشدی کودک
تغییر می کند روان شناسی رشد به همین دلیل تلاش می کند قوانین رفتاری کودکان را در سنین مختلف کشف
کند تا والدین بتوانند تربیت موثری داشته باشند اگر گاهی مواقع والدین یا مربیان خود را در برابر کودکان یا
نوجوانان مستا صل یا عاجز می بینند بهتر است به دنبال کشف قوانین رفتار بگردند به جای آن که واکنش
نشان دهند که فقط اوضاع را پیچیده تر می کندو معادله یک مجهولی تبدیل به معادله چند مجهولی خواهد شد
به عنوان مثا ل مهرورزی و ابراز عشق وعلاقه می تواند نسبت به دیگران زمینه های همدلی ،همراهی و تایید
را در مخاطب ایجاد کند وابراز خشونت ،پرخاشگری و عصبانیت در طرف مقابل واکنشی جز خشونت و
ناراحتی به دنبال ندارد گرچه ممکن است ابراز نشود اما مسلما عصبانیت و پرخاشگری باعث بروز رفتارهای
مهر ورزانه ومحبت آمیز نمی شود
برای مربیان ،والدین و تمام کسانی که به نوعی در تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی نقش دارند و مایلند
مخاطبین خود را آموزش دهند ضرورت شناخت قوانین حاکم بر رفتار و روان شناختی آنها به خوبی احساس
می شود گرچه با سوابق یا رشته های تحصیلی مربی هم خوانی نداشته باشد
مثلا دبیر ریاضی همان اندازه باید با قوانین روان شناختی مربوط به دانش آموزان خود آگاهی و اطلاع داشته
باشد که دبیر ادبیات وسایر دروس زیرا پذیرش مفاهیم و اطلاعات از طرف دانش آموز از اصول و معیارهای
اموزشی و روان شناختی تبعیت می کند و متربی باید در وهله اول مربی یا دبیر خود را پذیرفته باشد ما باید
بپذیریم که با ماشین سروکار نداریم طبعا نمتوانیم مکا نیکی و غیر قابل انعطاف با مقوله تعلیم و تربیت
برخورد کنیم مثلا دانش آموزان از معلم خود توقع دارند ضمن این که از دانش و مدیریت مناسبی در کلاس برخوردارند زبانی نرم وچهره ای بشاش و پر انرژی وخلقی شوخ طبع داشته باشند
ودرهرفضای آموزشی و تربیتی گام اول برقراری ارتباط است وچون بحث آموزش یا به تعبیری تعلیم و تربیت است ارتباط انسانی ظرافت های بیشتری پیدا می کند مخاطب برای پذیرش نیاز به احساسات و انگیزه
های خاص خود را دارد که بتواند او را همراهی کند و انرژی روانی مورد نیاز باید به میزانی از طرف مربی تامین شود
در غیر این صورت نباید انتظار یادگیری و تعلیم و تربیت مخاطبین خود را داشته باشیم و البته هر اندازه سن
دانش آموزان کمتر باشد وابستگی آن ها به مربی بیشتر است
اگر شما با فردی که مواجه می شوید در تماس اولیه تنها با حرکات کلی و بدون توجه و تمرکز خاص واکنش
نشان دهید نباید منتظر واکنش خاصی از طرف مقابل باشید حال هراندازه میزان به کارگیری حواس شما بیشتر
باشد به همان میزان توانسته اید در فضای روان شناختی او قرار بگیرید
مثلا نگاه یک مربی به دانش آموز خود می تواند کاملا عادی و سطحی باشد یا بالعکس اگر می خواهیم توجه
او را جلب کنیم کافی است در میزان تماس چشمی دقت بیشتری به خرج دهیم و نگاه خود را با مکث و توقف
انجام دهیم حال کمی جلوتر می رویم یعنی علاوه بر نگاه دقیق با او هم کلام می شویم و جویای حالش شده و
شروع به احوال پرسی می کنیم این مساله باعث ایجاد صمیمیت و نشان دهنده ارتباط نزدیکتر است
اگر می خواهیم باز هم بیشتر فرد را تحت تاثیر خود قرار دهیم لازم است گفتگوهای صمیمانه تری داشته
و از کلمات و جملات بیشتر همراه با بار عاطفی مثبت استفاده کنیم اتفاقی که در گفتگوهای دوستانه وصمیمی
هرروز تکرار می شود
حلقه ارتباطی را می توانیم باز هم کامل تر کنیم وقتی مربی حین احوال پرسی دست میدهد یا برای تشویق او
دستی بر شانه یا سر او می کشد این تماس بدنی احساس خوشایندی را در دانش آموز ایجاد می کند
و می تواند مقاومت های احتمالی او را برای برقراری ارتباط صمیمانه کاهش دهد
اثر بخشی تماس بدنی با متربی جایگزین ندارد که متاسفانه مربیان کمتر به این ابزار یا اهرم ارتباطی فکر
کرده یا استفاده کرده اند زیرا تاثیرات آن در مخاطبین ناخود آگاه است وذهن و احساس به سرعت آن را
می پذیرد مربیانی که توانسته اند به اندازه کافی (نه بیشتر و نه کمتر ) خود را به دانش آموز نزدیک کنند
علاوه بر اشراف بر حوزه آموزشی وارد حوزه عاطفی او شده به این ترتیب در تعامل و انتقال مطالب
با کمترین مشکل مواجه خواهند شد در صورت برقراری چنین ارتباطی شاید دیگر ضرورتی برای
برخوردهای خشن ،نامناسب و آزاردهنده وجود ندارد روابط عاطفی و صادقانه و البته قاطعانه مانع وبازدارنده
بسیاری از گله مندی ونارضایتی معلمان ووالدین خواهد بود آنها به این وسیله بهتر می تواننددر مخاطب خود
تاثیر گذار باشند
یکی دیگر از ابزارهای کارساز و موثر در برقراری ارتباط با مخاطبین همبازی شدن با آن ها است زمانی که
مربی فرصت می کند واراده می کند خود را برای لحظاتی از قرار داشتن در چارچوب های نسبتا خشک و
غیر قابل انعطاف کلاس و درس خارج کند و وارد فضای ورزشی با دانش آموزان شود تغییری اساسی در
روابط معلم دانش آموز اتفاق می افتد و دانش آموزان احساس غیر قابل وصفی دارند این مساله تعامل با دانش
آموزان را تقویت می کند آنها البته باید دریافت کنند که انتظارات و نقش معلم در این دو موقعیت متفاوت است
در زمین و محیط ورزشی همبازی و در کلاس هر یک در جایگاه خود قرار می گیرند
مطمئنا روش های دیگری برای نفوذ در دانش آموزان وجود دارد که انشاااله در مقالات دیگر به آن خواهیم پرداخت
محمد رضا کوثری کارشناس ارشد مشاوره
بسمه تعالی
جملاتی در رابطه با امتحان به مناسبت شروع امتحانات دی ماه 1389
1-آیا می دانستید خداوند هم شما را امتحان می کند اما زمان امتحان را معلوم نمی کند
2- برای کاهش اضطراب و استرس امتحان همیشه خود را طلبکار امتحان بدانید وهیچگاه نقش بدهکار را بازی نکنید
3- هنگام مواجه شدن با سوال اول سعی کنید آن را به خوبی بفهمید و بعد اقدام به پاسخ دادن کنید
4- قبل از شروع امتحان با ذکر خدا و خواندن سوره ای کوتاه از قرآن به آرامش ،اطمینان وتمرکز برسید
5- اگرجواب سوالی را نمی دانید وقت خود را بیش از حد تلف نکنید ،فعلا از آن صرف نظر کنید و به سوالات دیگر بپردازید شاید در برگشت به سوال حافظه تان یاری کند
6- سوالات یا حل کردنی یا تشریحی و توضیحی هستند در هر صورت سعی کنید خوش خط بنویسید خوش خطی باعث افزایش دقت و و توجه معلم خواهد شد
6-ذهن و حافظه ما نرم افزار است با ویروس اضطراب و استرس آن را متلاشی و به هم ریخته نکنیم
7- قبل از برخاستن از جلسه امتحان و تحویل برگه خود مطمئن شوید که هیچ نکته ای را باقی نگذاشته و تمام آن چه را که می دانستید به برگه خود منتقل کرده اید
8-برای کاهش اضطراب و استرس امتحان همیشه خود را طلبکار امتحان بدانید و نه بدهکار
9- بهترین شیوه برخورد با امتحان آمادگی های قبل از امتحان است خصوصا اگر یادگیری تدریجی و قطره ای باشد
10- قبل از ورود به جلسه آزمون در باره امتحان یا میزان آمادگی دوستان خود با آن ها گفتگو نکنید چون معمولا اطلاعات درستی دریافت نخواهید کرد واین موضوع ممکن است شما را نگران کند
11-بخش عمده ای از اشتباهات دانش آموزان در امتحان ونمراتی که از دست می دهند زمانی اتفاق می افتد که اتفاقا مطمئن هستند جواب را بلدند در این حالت میزان هشیاری ودقت آن ها پایین آمده و به این ترتیب در محاسبات و فرایند حل مساله دست به اشتباهات بسیار جزیی اما تعیین کننده می زنند و زحماتشان به هدر میرود
12- خلاصه نویسی قبل از امتحان می تواند کمک موثری در ساختار سازی ذهنی و جمع آوری مطالب خوانده شده باشد
13- بعد از امتحان به نتایج احتمالی آن فکر نکنید کار خاصی از دست شما برنمی آید بهتر است به تجربه ای که به دست آورده اید و به نحوه مدیریت امتحان بعدی فکر کنید
14- شب قبل از امتحان بهتر است زودتر بخوابید وصبح هم زودتر بیدار شوید وبا خوردن صبحانه ای مقوی خود را برای جلسه امتحان آماده کنید
تهیه و تنظیم :گروه پروشی ،مشاوره و تربیت بدنی سرپرستی مدارس جمهوری اسلامی ایران در سوریه و لبنان و اردن محمد رضا کوثری
بسمه تعالی
شب امتحان و روز امتحان خود را چگونه مدیریت کنیم
این مقاله را در حضور پدر و مادر و با هم مرور کنید شاید لازم باشد آن ها هم به این مطلب نکات بیشتر ی را اضافه کنند
حتما شما به اندازه خودتان درس خوانده اید وسعی کرده اید برای فردای امتحان آماده شوید معمولا نگرانی از امتحان و نتیجه آن از شایع ترین دغدغه ها و مشغولیت های ذهنی دانش آموزان است
اگر توانستید خلاصه ای از درس های خوانده شده روزهای قبل را آماده داشته باشید شاید این کار در مورد درس های ریاضی یا فیزک در حد خلاصه فرمول ها باشد اما در مورد بعضی از درس های حفظ کردنی خیلی لازم و مهم باشد
خلاصه درس ومرور آن شب امتحان به شما اعتماد به نفس و اطمینان می دهد و ساختار حافظه شما را مرتب و منظم می کند
شب امتحان زودتر بخوابید و قبل از خواب با آخرین مرور پرونده فعالیت های درسی خود را ببندید اگر اشکالی در درس داشتید سعی می کنید با گذاشتن علامت قبل از رفتن سر جلسه آزمون از دبیر خود ویا سایر همکلاسی ها آن را رفع کنید شاید همین موضوع یکی از سوال های امتحان باشد دراین صورت ممکن است خودتان را سرزنش کنید
روز امتحان زودتر از خواب بلند شوید قبل از خارج شدن از خانه صبحانه ای مناسب و نسبتا پر انرژی شامل مواد قند دار و البته جیزهایی که دوست دارید میل کنید در جلسه امتحان انرژی زیادی را باید صرف کنید
داشتن چند عدد شکلات در جلسه امتحان لازم است که هم برایتان تنوع ایجاد می کند وهم انرژی از دست رفته را به شما بر میگرداند
روز امتحان سعی کنید زودتر برسید دیر رسیدن منشاء اضطراب و تولید استرس و نگرانی خواهد کرد شاید قبلا این شرایط را تجربه کرده اید قبل از خروج از خانه مطمئن باشید که لوازم مورد نیاز برای جلسه آزمون را مثل خودکار یا مداد و سایر وسایل را همراه دارید
معمولا افکار منفی در روز یا شب امتحان شایع است افکاری از این دست : شاید سوالات سخت باشد ،شاید مطالب از یادم برود ،اگر یادم رفت چه می شود ؟
اگر نمره خوبی نگیرم چطور باید پاسخ دیگران را بدهم ،ان ها به من چه خواهند گفت و چیزهایی شبیه به آن
در حالی که این افکار متاسفانه هیچ کمکی به ما نمی کند که برای ما استرس و اظطراب به ارمغان خواهد آورد بهتر است به هر نحو ممکن جلوی آن را بگیریم
می توانیم به خود بگوییم :من برای امتحان به اندازه خودم زحمت کشیده ام و از خدا طلب کمک و یاری می کنم
از خودم به اندازه خودم انتظار دارم و به اندازه زحمتی که کشیده ام نه بیشتر و نه کمتر می خواهم از زحماتم نتیجه بگیرم
بهتر است در امتحان طلبکار باشیم و نه بدهکار به این سوال چه پاسخی می دهید شما طلبکار هستید یا بدهکار
اگر درس خوانده باشید پس باید خود را طلبکار بدانید به نظر شما چه لزومی دارد آدم طلبکار نگران باشد و مثلا بترسد
روز امتحان و قبل از رفتن سر جلسه آزمون کمتر راجع به این موضوع با دوستان تان صحبت کنید و بهتر است راجع به مسایل دیگر صحبت کنید چون بعضی از دوستان تان ممکن است در مورد مقدار زحمتی که کشیده اند اغراق کنند یا خودشان را دست کم جلوه بدهند مثلا می گویند ما که نتوانستیم خوب بخوانیم اما بعد نتیجه را جور دیگری می بینید
اگر در شب امتحان به موضوعی برخوردید که نمی دانستید آن را در جایی یادداشت کنید و صبح قبل از جلسه از معلم خود یا سایر دانش آموزان بپرسید چون ممکن است همین مساله برایتان دردسر ایجاد کند یعنی سوال امتحان باشد آن وقت خودتان را سرزنش خواهید کرد
درجلسه امتحان ابتدا با یاد خدا و خواندن سوره ای کوتاه از قرآن به آرامش برسید و بعد از دریافت برگه سوال شروع به پاسخ دادن کنید در خواندن سوال دقت کنید می گویند فهمیدن سوال نصف جواب است و شما نیمی از راه را رفته اید
اگر سوالی را بلد نیستید وقت زیادی را برای آن صرف نکنید این موضوع اعصاب تان را به هم می ریزد بهتر است به سراغ سوال بعدی بروید مطمئنا فرصت دارید بعدا به این سوال یا امثال آن مراجعه کنید به خود بگویید الان جیزی از آن یادم نمی آید شاید در برگشت به جواب برسم در این صورت به حافظه خود فرصت داده اید این موضوع البته در مورد کسانی صادق است که مطلب را می دانسته اند اما به دلایلی الان یادشان رفته نه در مورد کسانی که اطلاعاتی در آن زمینه خاص ندارند
پاسخ ها یا نوشتنی و تشریحی هستند یا حل کردنی در هر صورت آرام و خوش خط بنویسید برگه های امتحانی خوش خط برای معلم حوصله تصحیح بیشتری ایجاد می کند ودقت او را افزایش می دهد
زمانی برگه خود را تحویل مراقب می دهید که چند بار و با دقت پاسخ های خود را کنترل کرده اید و هر آن چه را که می دانستید وارد برگه کرده اید عجله نکنید بیرون از جلسه امتحان خبری نیست ممکن است بیرون رفتن سایر همکلاسی هایتان شما را وسوسه کند که با آن ها همراه شوید در حالی که از مقدار نوشته های آن ها خبر ندارید شما باید از زمان در نظر گرفته شده به طور کامل استفاده کنید و اگر سوالی را پاسخ نداده اید واقعا نمی دانستید نه به این دلیل که کم توجهی کردید یا برگه را زودتر از موعد تحویل داده اید
وآخرین نکته این که بعد از امتحان به نتایج خوب یا بد احتمالی فکر نکنید و انرژی روانی و جسمی خود را معطوف امتحان بعدی کنید و البته بین این امتحان و امتحان بعدی هیچ رابطه ای وجود ندارد خصوصا اگر خدای نکرده این امتحان را به اصطلاح خراب کرده باشید
گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری
با امید به موفقیت های شما دانش آموزان عزیزدر امتحانات مدرسه و سایر امتحان های مهم زندگی
تا لیف و تنظیم :محمد رضا کوثری مشاور مجتمع آموزشی امام خمینی (ره) سوریه – دمشق دی ماه 89